Sabunların Kimyasal Yapısı: MİSELLER
Sabun M.Ö 600 yılından bu yana bilinmektedir, Fenikeliler’in kaynayan geyik yağından şekerli bir madde hazırlamasyla (tahta külü ile birlikte).İlk başta sabunun temizleyici etkisi farkedilmemişti, 18.yüzyıla kadar da yaygın hale gelmedi. Kimyasal olarak, sabun uzun zincirli yağ asidinin sodyumu veya potasyumu ile hayvansal yağın birleşiminden(karışımından) oluşur.
Ham sabun yağları gliserol ve sabun kadar alkalidir ama ham sabun yağları su ile kaynayarak saflaştırılabilir ve doğal karboksilat tuzlarının çökmesi için NaCl veya KCl eklenir. Pürüzsüz sabun oluşturmak için çöküntü kurutulur, parfümlenir ve kalıplar haline getirilerek evlerde kullanılır. Boyalar renk vermesi amacıyla eklenir, bazı antiseptikler medikal sabunlara eklenir, süngertaşı eklenen sabunlar da ovma işlemi için kullanılır ve içine hava üflenmiş sabunlar da suyun yüzeyinde kalabilir.
Sabunlar temizlik için kullanılır, çünkü sabun molekülünün iki ucu birbirinden tamamen farklıdır. Uzun zincirli molekülün karboksilik ucu iyoniktir ve hidrofilik (su ile iletişim kuran uç) olarak adlandırılır. Molekülün uzun hidrokarbon parçası apolardır ve hidrofobiktir (suyu sevmeyen), ve bu hidrofobik uçlar yağı çözebilir. Böylece molekülün bir tarafı suyla bir tarafı da yağla iletişim kurar.
Sabun suyun içinde çözüldüğünde, uzun hidrokarbon uçları iç kısma doğru kümelenir, hidrofobik toplar, iyonik kısım da dış tarafa, suyun olduğu tarafa doğru kümelenir. Böylece küresel bir küme oluşur, bu küme miseller olarak adlandırılır. Yağ ve yağ damlacıkları apolar, hidrofobik uçlarla kaplandığında suda çözünür hale gelir. Böylece, yağ ve kir durulanarak temizlenebilmektedir.idrofilik ve hidrofobik uçlar
Sabunun faydalarının yanında bazı zararları da bulunmaktadır. Mg2+, Ca2+, Fe3+ metal iyonlarını içeren sert sularda, çözünebilir karboksilatlar, çözünemeyen metal tuzlarına dönüşür ve beyaz giysilerin üstünde gri pis izler bırakır. Kimyacılar, bu problemleri sentetik deterjanları sentezleyerek engelliyorlar. Bu deterjanlar uzun zincir alkilbenzensulfonik asidin tuzları bazlıdır. Sentetik deterjanların prensibi sabunlarla aynıdır; alkilbenzen yağ ile reaksiyona girer, anionik sulfonat ise su ile reaksiyona girer. Sabunlardan farklı olarak, sulfonat deterjanlar sert suda çözünemeyen metal tuzlarına dönüşmezler ve çamaşırlarda gri leke bırakmazlar.
Önceki Yazı
