Mevki Koyabilme
Amatör denizciler kıyı seyri yapmadan önce, yani seyre başlamadan önce, yani seyre başlamadan önce seyredilecekleri yeri, bölgeyi, denizi, haritalarını, tehlikeleri, hava raporu veren istasyonları, haberleşme istasyonlarını ve dinleme kanallarını çok iyi bir şekilde tespit etmelidir. Kıyı seyri deyince ne kadar mil seyir yapılacağı tespit edilmeli ve kıyının, sahilin özellikleri iyice tetkik edilmelidir.
Amatör denizciler tek başlarına da tekneleri ile seyre çıkabildiklerinden bir kişinin vardiya tutabilme dayanıklılığı göz önüne alınarak ona göre seyretmeli ve demirlenecek yerler buna göre saptanmalıdır. Kuskusuz demirlenecek yerin ne kadra önemli olduğu, hangi rüzgâra açık bulunduğu ve oraya hakim rüzgârın hatta akıntının durumunun ne olduğu geceleri ne kadar güvenli olduğu hususunda bilgiler edinilmeli ve daima uyanık bulunulmalıdır. Seyredeceğimiz, demirleyeceğimiz yerlerdeki sığlıkları, kayalıkları ve diğer tehlikeleri önceden haritada saptamak ve buna göre hareket etmek doğru olacaktır.
İstanbul, Çanakkale Boğazları gibi dar kanallarda, hızlı akıntılar, anafor sularına ve özel trafik kurallarına ve özellikle trafiğe dikkat edilmeli ve buralardan geçerken gündüzleri tercih edilmelidir.
Mevki Koruma :
Yukarıda da belirttiğimiz gibi bir gemi, tekne ne olursa olsun, nerede olursa olsun daima; “Ben şu anda neredeyim mevkim nedir?” sorusuna kesin cevap verilmelidir. bu nedenle bir amatör denizci de teknesi ile zevk için, ya da spor için bile gezerken bu kuralı unutmamalı ve daima nerde olduğunun cevabını her zaman verebilmelidir. bu hususta göstermiş olduğumuz titizliği, bir tekne demirde iken de göstermeli ve çıkacak ani fırtılaraka karşı teknemizin yeterince demir tutabileceği, taramayacağı, tarayınca yakında bulunan taşların, sığlığın üstüne düşmeyeceği, rıhtımda iken fırtınada halatların koparmayacağı, başke teknelerin üzerine düşmeyeceği hususunda kendimizden emin olmalıyız. Mevki koyabilmek için ya pusula , ya da el kerteriz aleti kullanılır.
Tekne kıyıda seyir halinde iken bir amatör denizci olarak mevkiimizi (radarımız olmadığına göre) en başta, gece ve gündüz, haritalarda gösterilen fenerlerden kerteriz alarak tayin edebiliriz. Şöyle ki:
1- Bir fenerden, burnundan vb. çeşitli zamanlarda kullanılan iki kerteRizle mevkimizi bulabiliriz. buna “iki kat yöntemi” denilir. İkinci kerteriz açısı birinci kerteriz açısının iki katı olmalıdır.
2- İki fenerden, burundan vb. aynı zamanda alınan kerterizlerle,
3- bir kerteRiz ve bulunduğumuz yerin iskandili ile
4- Sadece iskandil yaparak.
İki Kat Yöntemi
Bir rota üzerinde giderken rotaya göre alınan nisbi kerterizde (nisbi kerteriz, tekne pruvasına göre alınan kerterizdir. Pusla kerterizi ise kuzeye göre alınan kerterizdir.) zamanı ve varsa parakete yani mesafe ölçen alet ile ilk sayıyı tespit ettikten sonra ikinci nispi kerterizin birinci nisbi kerterizin iki katı olmasına dikkat edilerek bu kerteriz de alınırken paraketede 2. değeri, rakamı saptayarak kaç mil gittiğimizi tespit ederiz. Meydana gelen üçgen eşkenar bir üçgen olduğundan birinci nispi kerteriz ile ikinci nispi kerteriz arasındaki mesafe (BC), ikinci kerteriz yapıldığı sırada tekne konumu ile fener arasındaki mesafe (AC) eşit olacağından, pergelimizi bu mesafe kadar harita enlem ölçüsü üzerinde açarak bu açıklığı pergelin bi ucunu fener üzerine koyarak ikinci ucunu ikinci kerteriz hattı (AC) üzerine batırarak, teknenin ikinci kerteriz sırasında nerde olduğunu bulabiliriz.
Eğer teknede parakede yoksa daha önceleri teknemizin bir saatte ne kadar yol aldığını tespit etmiş olabileceğimizden (her denizci gemisinin, teknesinin ana makinesinin yaptığı çalışmaya göre sakin bir havada, akıntısız bir yerde bir saatte ne kadar yol yaptığını, mesafe aldığını bilmesi şarttır.) harita üzerinde mevkileri bilinen iki yer arasında gidiş dönüş yapılarak ve ortalaması alınarak teknenin normal tam yolda (ya da makine r.p.m.) bir saatte ne kadra yol yapacağı, bir saatte hızının ne olduğu saptana bilir. Bu hesaba göre iki kerteriz arasında da ne kadar yol yaptığı bulunarak ikinci kerteriz sırasında fenerden açıklık tespit edilir. Bu şekilde mevki bulmanın bir yararı da, feneri bordalamadan yani fener kemere doğrultusuna gelmeden önce kemerden kaç mil açıktan geçeceğimiz bulunabilir. Ancak şurası unutulmamalıdır ki, bu tür mevkilerin doğruluğu rotada iyi gitmesine, teknede iyi bir kerteriz aletinin bulunmasına ve varsa rüzgârın ve akıntının teknemizi ne kadar etkilediği hesaba katmamıza bağlıdır. Kuşkusuz burada önemli olan teknede bir kerteriz alma aleti bulundurmaktır. Büyük teknelerde pusula üzerine konan ve “hedefe denilen aletle kerteriz alınır. Küçük teknelerde el kerteriz aletleri kullanılır.
Tekne rotasında giderken rotaya göre 35 derece iskelede bulunan A’dan birinci kerteriz (B) alırken saatini ve varsa parakede değerini saptadıktan sonra almış bulunduğumuz ikinci kerterizde (C) saat ve paraketeyi tespit ettikten sonra iki mevki arasında almış bulunduğumuz mesafeyi kule ya da fenerden (A) ikinci mevkiye (C) uygulayarak kesin yakın konum arasında birçok paralel üzerinde ikinci konumlar varken, kesinini bulmak ancak ve ancak birinci kerteriz ile ikinci kerteriz arasında gidilen mesafeyi saptamakla mümkündür. Bu da yukarıda belirttiğimiz şekilde ya parakede kayıtları ile ya da teknenin iki kerteriz arasında gittiği mesafeyi daha önce teknemizin bir saatte gittiği mesafeyi bilmekle mümkündür. bir kere daha tekrar edelim ki her fırsatta teknemizin bir saatte aldığı mesafeyi yani saatte yaptığı hızı, daima tespit etmiş olmamız gerekmektedir. Bir denizcinin teknesinin hızının değişik şartlar altında (teknenin altının kirlenmesi, baştan ve kıçtan gelen akıntı ve dalgalar gibi) ne kadar olduğunu bilmemesi, tahmin edememesi çok büyük bir kusur ve ayıptır.
