Halatlar
İster motor olsun, ister yelkenli, denizde gezen yatlarda en çok kullanılan malzemelerin başında halat gelir.
İlk çağlardan beri insanoğlunun denize açılmasıyla birlikte, halat da onun ayrılmaz bir unsuru olmuş.
Günümüzde artık nebati elyaflardan yapılan halatlar, hemen hemen hiç kullanılmaz oldu. Onların yerini sentetik halatlar aldı. Hem daha sağlam ve kullanışlı, hem de bakımları kolay, dış etkenlerle özelliklerini kaybetmiyorlar.
Denizde en çok kullanılan sentetik halatları söyle sayabiliriz:
Polipropilen halatlar, diğerlerine nazaran daha sağlam, ona mukabil ucuzdur, suda yüzer.
Poliamid halatlar, -naylon, perlon vb.- çok sağlam ve elastiktir.
Poliester halatlar, -dakron, terilen, tergal, trevira vb.- hem sağlamdır, hem fazla uzamaz. Dolayısıyla yelken armalarında en makbul olanlarıdır.
Aramid halatlar, -kevlar vb.-aynı ebattaki çelik kadar sağlam, ama çok pahalıdır.
Sentetik halatların denizde kullanılış yerlerini şöyle gösterebiliriz.
| Demir | Bağlama | Çekme | Armada | |
| Polipropilen | X | X | ||
| Poliamid | X | X | X | |
| Poliester | X | X | X | |
| Aramid | X |
Gelelim bu halatların bağlanmasına… Yüzyılların tecrübesi ile günümüze ulaşam bağlama biçimlerinin özelliği, kolay yapılması, kapıp açılmaması, yük altında sıkışmaması ve istenince kolayca çözülebilmesidir. Bağların epey bir çeşidi olmakla beraber, denizde en çok işe yarayan ve kullanılan üçü, beşi geçmez. Yanlız unutulmamalı ki, bağlarla eklenen halatlar, kuvvetinin yarısa yakınını kaybeder. Onun için devamlı ekli kalacak halatlar, dikişle birleştirilmelidir.
Nerede hangi bağ kullanılır :
Kropi (Sekiz Bağı)
Durdurucu bağ olarak bilinir. Gerçek adı kropi olmasına rağmen sekiz rakamına benzediği için bir adı da sekiz anılmaktadır. Kör düğümün aksine sıkışma yapmaz ve kolay çözülebilir.
Kullanım Yeri : Mapa, makara vb. yerlerden halatların kaçmaması amacıyla veya iskota ve mandar haltalarının uçlarına aynı sebeple atılır.
Camadan Bağı
Sarma sistemi olmayan yani mandarla direğe basılan yelkenlerde, sert rüzgarlarda yelkenleri belli bir ölçüde açmama durumunda, fazla yelken alanını toparlamak için yapılır. Amacı iki eş kalınlılıkta farklı halatı birbirlerine bağlamaktır fakat üzerinde kuvvet binen yerlerde asla bu bağa güvenilmez ve kullanılmamalıdır.
Kullanım yerleri : Yelkenleri küçültürken (camadan vurmak)
İzbarço Bağı
Denizde en çok gereken bağlardan biridir. Başlangıçta öğrenilmesi zordur ama öğrenildikten sonra hemen hemen her yerde kullanılabilinir. En önemli özelliği üzerinde yük olduğunda sıkışma yapmaması ve kilidi yardımıyla rahatlıkla açılabilmesidir.
Kullanım yerleri : Teknede hemen hemen her yerde
Kazık Bağı
Kendi kendine çözülmesi zor olduğu için güvenli bir bağdır. Teknelerde, vardevela tellerine usturmaçaları bağlarken oldukça fazla kullanılır. Aynı zamanda limanda, iskele babası gibi yerlere bağlanmalarda kullanılır.
Kullanım yerleri : Usturmaçalara ve tekneleri babalara bağlamada
Anela Bağı
Üzerinde sürekli yük olan yerlerde izbarço gibi bağlar kullanılamaz. O yüzden anela bağı rahatlıkla yapılabilir ve çözülebilir
Zincir Bağı
Elimizdeki bir halatı kısalmak için veya her hangi bir sebeple ucuna halatı bağlayarak fırlattığımız durumlarda halatın rahatça çözülmesi için kullanılır. Bu bağ ile 6 metre uzunluğundaki bir halatı yaklaşık 1 metreye kadar düşürebilirsiniz. Üstelik çektiğiniz zaman tamamı sıkışma yapmadan açılacaktır.
Kullanım yerleri : Can yelekleri ve can simitleri üzerinde veya uzun baş iplerini kısaltmak için.
Ege’de gezecek tekneler, normal bağlama halatlarından ayrı olarak, asgari iki adet, 60-70m’den az olmayan, bir ucuna radansa takılmış, bağlama halatı bulundurmak zorundadır. Genelde koylar ya küçüktür, demir üzerinde, diğer teknelere çapariz vermeden salacak yer yoktur ya da derindir. Meltemden korunmak için, kıyıya sokulup sahile koltuk almak icap eder.
Büyücek teknelerde, kalın halatı, botla götürüp bağlamak zaman alır. Onun için, 100m. kadar uzunluğunda, daha ince (mesela 12mm. çapında) bir naylon halat, çok işe yarar. Önce tekne onunla çabucak bağlanır, sonra kalın, esas halatlar götürülüp değiştirilir.
Ayrıca, iki parça 2m.’lik ve bir tane de 3-4 metrelik, uçlarına halka geçirilmiş veya son baklaları kilit harbisi geçecek kadra genişletilmiş, 8 veya 10mm’lik zincir parçaları, tene bağlarken çok işe yarar. Kısalar baba, ağaç, daha uzunu kayaya. taşa geçirilip, halat onların ucuna kilitlenirse, sürtünmeden dolayı halatın yıpranmasını önlenmiş olur.
Önceki Yazı
