Yelkenli Tekne Sahiplerine Faydalı Öneriler(3)

Yelkenli Tekne Sahiplerine Faydalı Öneriler(3); İnternette doğru yelken trimi ile ilgili bir çok bilgi bulacaksınız. Özellikle internet arama

motorunuza sail trim simulator yazdığınızda, bir çok ücretli veya ücretsiz, cep telefonu veya

notebook/PC üzerinde çalışan uygulama bulabilirsiniz. Bu uygulama ile farklı rüzgar açılarına ve rüzgar şiddetine yelken trimlerini değiştirerek, pratik kazanabilirsiniz.

kullanabilmeniz için yapmanız gereken yelken trimlerini anlatmaya çalışacağım. Normalde, bu büyüklükteki tekneleri kullanabilmek için en az 2 kişiye ihtiyaç duyulur. Chartplotter/otopilot size yardımcı olacak ikinci kişi olacaktır.

Büyük yelkenli teknelerde yelkenlerin trimi için gerekli halatlar, genellikle dümencinin

bulunduğu kokpit ve havuzluk alanında toplanır. Piyano(clutch) adı verilen kıstırmaçlar içinden renkli halatlar geçer. Yelken trimi yapacak kişi, elektrikli veya manuel vinç yardımı ile bu halatlardan doğru olanı çekerek veya gevşeterek, yelkenlerin en perfomanslı şekilde trim edilmesini sağlar (Yarışlarda her yelkenin yanından bu trimler yapılır). Siz dümeni bırakarak, yelkenleri ayarlamak için halatların başına gittiğinizde, tekneyi otopilota almalı, mevcut seyir devam ediyorken, gerekli ayarları kolayca yapmalısınız.

Fotoğraf kaynak: https://grahamsnook.com/360/arcona465/

Yukarıdaki fotoğrafta, 46” uzunluğundaki bir yarış-gezi sınıfında olan yelkenli teknenin kokpiti ve havuzluğu görünüyor. Bu fotoğrafın üst tarafında görünen kokpitte, halatların kontrolünün yapıldığı piyano takımı(kıstırmaç/clutch), vinçler, alt kısımda chartplotterlar ve ana yelken arabasını görüyorsunuz.

  Yelkenlerinizin gerginliğini, bombesini doğru trim etmek veya yelken açıklığını belirleyen ray üzerindeki arabaların(traveller) yerlerini ayarlamak için, piyano takımı(clutch, kıstırmaç) içinden geçen halatların çekilmesi veya gevşetilmesi ve bunun için halatların doğru yere getirildiğin görülmesi için işaretlenmesi gerekir. Bazı teknelerde tüm halatlar piyano takımında toplanmasa da, yine de vinç öncesi bu halatlar için ayrı olarak tekli veya ikili kıstırmaç konularak, aynı standart işlem yapılabilir. İşaretlemelerin kolay ve doğru olabilmesi için, bir uzman ile birlikte, farklı rüzgar hızlarına göre tekne hızınız en üst seviyeye gelinceye kadar, trim halatları ile oynayarak, en ideal trimin yapıldığı anda, halatların üzerlerine ilk başta denizdeyken renkli ispirtolu kalem, sonrasında

marinada renkli iplerle işaret koymanızı öneriyorum. İpliklerin halata pot yapmadan bağlanması için çuvaldız kullanabilirsiniz. Denizdeki trim işaretlemelerinin yapılması sırasında, eğitmenin trim için nelere bakıldığının, yelkenlerdeki tüycüklerin, kurdelelerin, yelken torlarının, rüzgar ve tekne hız göstergelerinin video kaydına alınması, daha sonra sizin farklı rüzgar hızları için yapacağınız trimlere rehber olacaktır. Daha sonra yalnız yelken seyri yaparken, her seferinde hız ekranında gördüğünüz rüzgar hızına göre, doğru trim yapabileceksiniz. Örneğin orsa seyirde, rüzgar hızı 6 knot ve siz bu rüzgar hızı ve seyir için, açık mavi(6 knot) ve koyu kahverengi(orsa) renkli işaretlemeyi seçtiyseniz, önünüzdeki tüm halatların işaretlerini açık mavi ve siyah renklerin olduğu beyaz renkli(kesin işaretleme noktası) işaretlere getirdiğinizde, 6 knot rüzgar hızında alabileceğiniz en yüksek hız için en doğru trimi kolayca yapmış olacaksınız. Bu işaretlemeyi yaparken, aynı rüzgar şiddeti için, orsa, dar apaz, apaz ve pupa için ayrı ayrı işaretleme yapmanız gerekecektir.

Bazı halat işaretleri birden fazla hızda veya seyir cinsinde değişmeden aynı kalabilir. Bunun için kendiniz bir işaretleme kodu geliştirebilirsiniz. Örneğin piyano takımı önündeki çizgiye getirilecek işaret, her rüzgar şiddeti için, 2mm kalınlığında sarılmış beyaz iplik olur. İpin uç tarafına doğru hangi seyir ve hangi hızlar için olduğu bilgisi, farklı renkli iplik renkleri ile verilebilir. Örneğin orsaseyir ipliği koyu kahverengi, dar apaz kahverengi iplik, apaz bej  iplik, geniş apaz açık bej iplik, pupa pembe iplikle işaretlenmiş olabilir. Hangi rüzgarlar için olacağı da aşağıdaki tablodaki gibi belirlediğiniz diğer renklerdeki ipliklerle olur. Örneğin 6 knot ve 8 knot rüzgar hızlarında, orsa, dar apaz, apaz ve geniş apaz ve pupa seyirleri için flok iskota halatına koyacağınız işaret şöyle olabilir:

2 mm beyaz iplik(piano önündeki işaret çizgisine getirilecek), 2 mm açık mavi iplik(6 knot hız), 2mm mavi iplik(8 knot hız), 2 mm koyu kahverengi iplik(orsa), 2mm kahverengi iplik(dar apaz), 2mm bej iplik(apaz), 2mm açık bej iplik(geniş apaz), 2mm pembe iplik(pupa) olup, renk araları 2mm boşluk bırakılabilir. Piyano takımlarının(kıstırmaçların) önüne işaret çizgisi koymayı unutmamalısınız. Bu yöntem, tek başınıza olsanız da, her seferinde doğru trim yapmanızı kolaylaştıracaktır. Örneğin yapacağınız kodlama kabulüne göre, 18 knot apaz seyir için ana yelken arabasının işareti 2mm beyaz(çizgi işareti için), 2mm sarı(18 knot), 2mm bej(apaz seyir) olmalı.

Tüm işaretlemeleri her rüzgar şiddeti için aynı anda yapamayacağınız için, farklı zamanlara

yayarak bu işaretlemeleri tecrübe kazandıkça, mantığı oturttukça, farklı rüzgar hızlarında denize çıkarak, siz de yapabilirsiniz. Aşağıdaki tabloyu, size fikir vermek için verdim. Tercihlerinize göre bu rüzgar aralıklarını ve renkleri değiştirebilirsiniz. Seçilen ipliğin en sağlam, kopmayanı tercih edilmelidir. 30-40 knots gibi rüzgarlar için, teorik kabuller yapılarak trim yapılacak şekilde işaretleme yapılmasını öneririm.

Kısaca yelken trimleri(ayarları) ile ilgili teorik bilgi vermek istiyorum. Mantığını anladıktan sonra, yapılan işlemler ve nedenleri daha kolay anlaşılabilecektir. Anlatacağım bilgiler, tek başına yapacağınız gezi teknesi yelken seyri için geçerli olacaktır. Teknenin yelkenlerini tek başınıza idare edebilmek için otopilot sistemine, direğin hemen önündeki flok yelkeni için sancak-iskele doğrultusunda direğin önüne yerleştirilmiş flok yelken arabası ile ana yelkenin bumbasının uç kısmına yerleştirilmiş, ana yelken arabasına(selftacking jib) ihtiyaç duyacaksınız. Eğer daha iyi performans almak istiyorsanız, flok yelken yerine, daha büyük olan cenova yelkeni kullanacağınız için bu defa teknenin kenarlarına, baş ve kıç doğrultusunda konulmuş olan arabaları kullanacaktınız.

   Yelkenli teknenin seyri, teknenin rüzgara göre olan açısına göre farklı isimlendirilir. Yelkenli seyir çeşitleri, orsa, dar apaz, apaz, geniş apaz ve pupa yelken seyrinden oluşur. Yelkenli bir tekne, rüzgarı ya sancak tarafından, ya da iskele tarafından 45⁰-89⁰ açı ile alarak, rüzgara doğru ilerleyebilir. Bu açının 45⁰ civarında olması istenir. Buna orsa seyir denir. (Bazı tekneler daha da dar açılarla orsa seyir yapabilmektedir. )

Bildiğiniz gibi teknenin sağ tarafına sancak, sol tarafına iskele adı verilir. Rüzgarın sancaktan alınmasına sancak kontra, iskeleden alınmasına, iskele kontra denir. Aşağıdaki çizimi, seyirler hakkında bilgi sahibi olmanız için verdim.

Şema kaynak: alfasail.com, denizcilikbilgileri.com

Yelkenli tekneleri, tam orta noktasından bir çivi üzerine konulmuş kalem gibi

düşünebilirsiniz. Kalemin ağırlık merkezi ortada ve dengededir. Eğer kalemin arka kısmını

parmağınızla iterseniz, kalemin ön kısmı ters yönde döner. Benzer şekilde kalemin ön kısmını iterseniz, bu defa ön kısmı itme kuvveti yönünde hareket eder, arka kısmı ters yönde hareket eder. Rüzgar yelkenli teknenin arka kısmına itme kuvveti uyguladığında tekne başını rüzgara doğru döndürür, ön tarafa itme kuvveti uyguladığında tekne başını rüzgar altına doğru çevirir.

  Rüzgarın teknenin kıç veya baş tarafına itme kuvveti uygulaması için yelkenlerin ağırlık

merkezleri ile oynanır. Yelkenlerin ağırlık merkezleri ile oynanarak, teknenin başının rüzgar üstüne veya rüzgar altına hareket etmesi sağlanır. Yelkenlerin ağırlık merkezleri, yelkenlerin torlarının yer değiştirmesi ile ayarlanır. Tor, yelkenin üstten kesit alındığında içinde kalan bombesidir. Örneğin bir yelkenin toru arkada ise, rüzgar teknenin ağırlık merkezinin arka kısmına itme kuvveti uyguladığı için, ön tarafı ters yönde hareket edecektir, bu yüzden yelken teknenin baş tarafını rüzgar üstüne döndürmeye zorlar. Orsa seyirde teknenin başını mümkün olduğunca rüzgar üstü tarafa

döndürmek için, torun arkada olması istenir. Torun önde veya ortada olması, teknenin rüzgara doğru orsa gitmesini engeller. Dar apaz ve apaz seyirlerde yelkenin torunun ortada ve önde olması istenir.

Yelken formu normalde uçak kanadı formundadır. Bombeli formu nedeniyle, rüzgara karşı

olan seyirlerde, yelkenin rüzgar altı tarafının basıncı, rüzgar üstü tarafına göre daha düşüktür. Bu nedenle, yelken sadece rüzgarın itme kuvveti ile hareket etmez, aynı zamanda seyirlerde emme kuvveti ile de hareket eder.

  Teknenin baş kısmında bulunan flok veya cenova yelkenin tekne ile olan açısı ile orta

bölümde bulunan ana yelkenin tekne ile olan açısı, paralellik göstermelidir. Aşağıdaki resimden de görüleceği gibi, flok veya cenovanın rüzgar üstünden gelen hava akışı, ana yelkenin rüzgar altına doğru gelerek, ana yelkenin rüzgar altından, ana yelkenin rüzgar altında negatif basınç oluşturacak şekilde geçer. Cenova/Flok ile ana yelken arasındaki rüzgar kanalı gerekenden dar olursa, hava akışı yeterince olamaz, verim düşer. Eğer bu kanal gerekenden geniş olursa, kanala giriş yapan hava ana yelkene ulaşamaz ve ana yelkene gelen rüzgarın emiş özelliği azalır.

Resim kaynak:https://kilavuzu.com/rykov/10405/index.html?page=5

  Hafif ve normal şiddetteki rüzgarın olduğu havalarda, orsa seyirlerde, torun arkada olması, performansı arttırırken, rüzgarın şiddetini arttırması ile birlikte, tekne yan yatmaya başlar. Teknenin 15⁰-17⁰’nin üzerinde yan yatması istenmediği için, yelkenlerin güçlerinin azaltılması gerekir. Bunun için torun azaltılması, yelkenlerin gergin hale getirilmesi gerekir. Yelkenler gergin olmasına rağmen, rüzgarın şiddetini arttırması ile birlikte, teknenin yatma açısı 15⁰-17⁰’nin üzerine çıktığında, yelkenlere gelen rüzgarın bir miktar kaçırılması gerekir. Bunun için, yelkenin üst ve/veya alt kısmı, rüzgarın kaçabileceği forma getirilmelidir.

  Yelken torlarıyla oynanarak, teknenin en yüksek performansta teknenin ilerlemesi sağlanır.

Chartplotterdaki hız göstergesinden, yapılan seyirdeki mevcut rüzgar şiddetine göre teknenin en yüksek hızının elde edilmesi kontrol edilerek, yelken ayarları ile oynanmalıdır. Teknenin torlarıyla oynanarak yelkenlerin en ideal forma ve pozisyona getirilmesine trim adı verilir. Yelken trimine flokveya cenova trimi ile başlanır. Eğer tek başınıza tekneyi kullanıyorsanız, bu trimleri yapmadan önce otopilota geçip, rotanızı sabitlemeniz gerekir. Bu sayede dümeni bırakıp, yelkenlerin halatlarının başına gidip, yelken trimlerini yapabilirsiniz.

  Yarışlarda yelkenli teknenin büyüklüğüne ve yarış talimatlarına göre 3 veya daha fazla kişi, teknede farklı görevler alır. Örneğin yarışlarda orsa seyir için direk geriye çekilir, apaz seyirlerde öne eğilir. Ancak gezi teknelerinde direkle oynanmaz, tek başınıza yelken seyri yapıyorken, çok da ince ayar yapılmasına gerek olmayabilir. Ancak, teknenin gerçek performansına ulaşacak şekilde gitmesi gereken hızında gitmesi, direğe binen yükü azaltıp, teknenin daha az sallanmasına neden olduğu için seyir keyfini arttıracaktır. Yarışlarda elektrikli vinç yerine daha hızlı olduğu için el ve manuel vinçler kullanılarak yelken basılır, trim yapılır. Ancak otopilotu, elektrikli vinci olan, tüm yelken trim halatları kokpitte toplanmış bir yelkenli gezi teknesi, bir kişi tarafından da rahatlıkla idare edilebilir.

             Orsa seyirde yelken trimi:

    Orsa seyirde, rüzgara karşı motor kullanmayan yelkenli tekneler, en az 45⁰ açı ile

ilerleyebilir. Bunun için rüzgarın yönünün değişimleri izlenerek uygun zamanlarda rüzgar iskele veya sancak tarafından alınacak şekilde, teknenin ilerleme yönü zigzag yapılarak, değiştirilerek, hedeflenen noktaya doğru ilerlemeye çalışılır. Mümkün olduğu kadar yelkenlerin merkeze çekilmesine, hafif havalarda ana yelken torunun yelkenin arkasına verilmesine, sert havalarda torun alınmasına, yelkenlerin gerilmesine, tekne yan yattığında rüzgarın kaçırılmasına çalışılır. Yelkenin hangi rüzgar şiddetinde torunun ne kadar alınması gerektiği, yelken üzerindeki tüylere bakılarak anlaşılabilir.

  Orsa seyirlerde flok veya cenova ile ana yelken kullanılır. Hafif havalarda cenova yelken yerine, ince kumaştan imal edilmiş code 0(code zero) da kullanılabilir.

Orsa seyirlerde zaman zaman rüzgarın şiddetinin arttığı sağnaklarda teknenin başı açılarak

dar apaz seyire geçilir, sonra yine orsa seyire devam edilir.

Orsa seyirde rüzgara en dar açı ile 45⁰ civarında seyredilmesi sayesinde, istenilen noktaya

daha çabuk varılır. Ancak, rüzgar zaman zaman yönünü değiştirir, bu nedenle chartplotterdan, dalgaların yönünden veya direk üstündeki bayrak veya rüzgar gülünden, hatta yüzde hissedilen rüzgarın değişiminden, rüzgarın yönü sürekli izlenerek, doğru rotaya geçilmelidir. Örneğin, rüzgar sancaktan geliyorken teknenin başının açtığı, rotadan saptığı görüldüğünde, tramola atılarak(rüzgar üstüne dönülerek), rüzgarın iskeleden alınmasına başlanması, ulaşılması istenen noktaya daha çabuk varılmasını sağlayacaktır. Yelken yarışlarında rüzgarın değişimine erken tepki gösterip, doğru zamanda doğru manevrayı yapanlar, her zaman biraz daha önde olurlar.

  Orsa seyirle teknenin yavaş yavaş rüzgara doğru kasılarak tırmanması yerine, sağnaklarda

teknenin başını açarak, sonra yine orsaya dönülmesi, yarışlarda daha başarılı olunmasını sağlar. Benzer şekilde orsa seyirlerde, teknenin yatmasına göre teknenin başının açılarak, dar apaza dönmesi, yarışlarda daha başarılı olunmasını sağlar. Tüm bunları sert havalarda test ederek, chartplotter ile en optimum hıza nasıl erişebildiğinizi test etmenizi öneririm. Çünkü, her teknenin performansı, dizaynı, stabilitesi, salma uzunluğu, yelken ebatları farklı olduğu için, teknenizin performansını arttırabilmek adına neler yapmanız gerektiğini siz sert havalarda deneyerek keşfetmelisiniz.

  Orsa seyirde rüzgara karşı başlayan yarışlarda, bir başka teknenin rüzgar altında kalmamak veya bir başka tekneye çarpmamak için, ilk başta orsa seyire çok yakın dar apaz seyir yaparak, tekneyi hızlandırıp, temiz alana geçip, sonra orsa seyire dönebilirsiniz. Genellikle yarışlarda her yarışçı, rüzgarın yönüne göre en avantajlı şamandıraya yakın olarak çıkış yapmak istediğinden, avantajlı olan şamandıra çevresinde tıkanma ve karışıklık yaşanabilmektedir. İnternette başarılı yarışçıların yarış başlama taktiklerini izlemenizi öneririm.

      Apaz seyirde yelken trimi:

  Rüzgara karşı yelkenli teknelerin, 45⁰-90⁰ açıyla ilerlemesine dar apaz, 90⁰ açıyla

ilerlemesine apaz ve 90⁰-150⁰ arasındaki bir açıyla ilerlemesine, geniş apaz denir.

Yelkenlerin ağırlık merkezlerinin dar apaz seyirde arka ile orta arasındaki bir noktada, apaz

seyirde ortada, geniş apaz seyirde önde olması istenir. Apaz seyirde, teknenin rüzgarla olan

açısına göre, yelkenlerin rüzgar altına doğru açılması gerekir.

  Bu seyirler, yelkenlerden en yüksek performansın alınabildiği, en yüksek hızlara

erişebileceğiniz seyirlerdir. Yelkenlerde tor olmasına rağmen, tekne bayılmaz. Bu seyirlerde

yelkenlerde mümkün olduğunca fazla tor olsun, rüzgar kaçmasın istenir. Yelkenlerin dolmasına bakılır. Rüzgar üstü tüycükler pırpırlandığında yelkenimizin boşunu alarak, rüzgar altı tüycükler pırpırladığında ise yelkenimizi boşlayarak tüycükleri paralel hale getirip, uygun trimi yakalayabiliriz.

  Teknenin rüzgara olan açısı 80⁰ ile 150⁰ arasında asimetrik balon kullanılabilir. 110⁰’den

sonra 180⁰’ye kadar ise simetrik balon yelken basılabilir. Hafif havalarda ise 40⁰ ile 110⁰ arasında code 0 yelken kullanılabilir.

  Rüzgara karşı teknemizin 150⁰ ile 180⁰ arasındaki açılardaki seyri pupa seyridir. Tüm

yelkenlerde ağırlık merkezlerinin ortada olması istenir. Bu yüzden yelkenlerin torları ortada ve en fazla olacak şekilde ayarlama yapılır. Yelkenlerin dolmasına bakılır. Sert havalarda gönder çubuğu aşağıya indirilerek, iskotalar çekilerek, balon gerginleştirilmeli, hafif havalarda gönder çubuğu yukarı kaldırılarak, iskotalar boşlanarak, balon yelken toru arttırılmalıdır.

  Bu seyirde ana yelken, flok veya cenova yelkene ilave olarak, simetrik yelken kullanılır.

Ana yelken bumbasının 90⁰ açılması nedeniyle, ana yelkenin istemsiz kavançe ile

bumbasının yönünü değiştirme riskine karşı, bumba geçici olarak halatla sabitlenmeli veya

chartplotterdan teknenin rüzgara göre 170⁰-175⁰’de seyretmesine dikkat edilmelidir. Tek başına yapılan yelken seyirlerinde, zorluğu nedeniyle balon yelken basılmasını önermiyorum. Yarışlarda rüzgarın arkadan alındığı pupa seyirlerinde genellikle geniş apaz seyir, pupa seyirden daha hızlı olacağı için, yarışlarda pupa seyirlerin asimetrik yelkenle, 150⁰– 170⁰ civarında yapılması tercih edilmektedir.

  Pupa seyirlerde ana yelkenin 90⁰ ve torlu olması ve flok yelkeninin ana yelkene ters

biçimde mümkün olduğunca torlu olarak açılması ve balon yelkenin açılması gerekir. Oto pilot kullanılarak, ilk aşamada pupa seyre geçilip, daha sonra tek başınıza asimetrik veya simetrik  balon yelken  basabilirsiniz. Ancak bu iş oldukça tecrübe gerektireceği için yeterince tecrübe kazanmadan balon yelkeni tek başınıza basmanızı önermiyorum. Belki ilk aşamada hafif havalarda ana yelkeni indirerek, istemsiz kavançe riskini azaltarak sadece balon basma çalışmaları yaparak, tecrübe kazandıktan sonra, aşama aşama ana yelkenle hafif havalarda denemeler yaptıktan sonra, daha sert havalarda balon yelken basabilirsiniz.

  Genellikle yarış sırasında rüzgar teknenin tam kıç tarafından alınıyorsa, pupa seyir yapılırken, açılmış olan ana yelkenin ağırlık merkezinin teknenin ortasına getirilebilmesi için, teknenin ekibinin diğer tarafa oturtularak, teknenin yan olarak seyir yapması sağlanmalıdır. Örneğin, ana yelken iskele tarafına doğru 90⁰ açılmışsa, cenova veya flok yelkeninin sancak tarafına doğru açılması ve teknenin sancak tarafına yatması istenir.

Yarışlarda pupa seyirde teknenin rüzgarını kapatacak şekilde arkadaki bir başka tekneye

izin verilmeden, teknenin temiz rüzgarlı alana kaçması sağlanmalıdır.

Pupa seyirlerde rüzgar teknenin tam kıç tarafından alınmayıp, rüzgar hızına göre 150⁰

civarında alınarak, gereken yerlerde kavançe atılarak hedefe ilerlenirse, zahiri rüzgar nedeni ile daha çabuk hedefe varılabilinir. Bunun için asimetrik yelken kullanmanızı öneririm.

  Eğer direğin önündeki yelken, teknenin pruvası(baş tarafı) ile ana yelken direği arasındaysa ve direk hizasını geçmiyorsa flok, direk hizasını geçiyorsa, cenova adını alır.

Orsa seyirde flok arabası ortaya getirilir. Hafif ve normal şiddetteki bir rüzgarda, flokun bir

miktar torunun olması istenir. Torun arttırılması için iskota halatı gevşetilir. Bu durumda rüzgarın etkisi ile yelkenin arka kısmı bombe yapar. Sert rüzgarda iskota halatı çekilerek, flok yelken gerilir. Bu durumda rüzgarın bir kısmı kaçar, ancak teknenin bayılmasının azalmasına yardımcı olur.

  Flok yelkenin sancak tarafında yeşil, iskele tarafında kırmızı renkli 3 farklı yükseklikte

toplamda 6 adet tüycük(yün iplik) bulunur. Bu tüycüklere bakılarak, teknenin rüzgara olan açısı ve tor miktarı ayarlanır. Tüycüklerin paralel olması, yelkenin önündeki ve arkasındaki rüzgar akımının doğru olduğunu ve yelkenin gerektiği performansta çalıştığını gösterir.

  Teknenin yönü 45⁰’den daha dar açı ile rüzgara doğru ilerlemeye çalıştığında ve/veya

yelkenin toru fazla olduğunda, flok yelkenin üzerinde bulunan tüycüklerden rüzgar üstünde olanı pırpırlamaya başlar. Bu durumda, yelkenin toru varsa, iskota halatı veya araba merkeze çekilerek yelken hafifçe gerilmelidir; yine pırpırlamaya devam ediyorsa, teknenin başı, rüzgar altına doğru açılmalıdır. Eğer flok yelkenin rüzgar altındaki tüycükleri pırpırlamaya başlarsa, arabayı merkezden uzaklaştırarak veya iskota halatını biraz boşlayarak tor arttırılmalıdır, pırpırlamaya devam ediyorsa, teknenin başı rüzgar üstüne doğru çevrilmelidir.

   İşin chartplotter kullanılmadan yapılan uygulaması yukarıdaki gibi olmasına rağmen,

teknenizin rüzgara göre olan açısının 45⁰ olduğunun görülmesi halinde, teknenin başının yönünün değiştirilmesine gerek olmadan, doğrudan yelkenin toru değiştirilerek tüycüklerin paralel olmama sorunu çözülmelidir.

  Dar apaz seyirde flok yelkeni arabasının teknenin rüzgarla olan açısına göre yelkenin en

çok rüzgar alabilecek şekilde rüzgar altına getirilmesi gerekir. Apaz ve geniş apaz seyirlerde torun ortaya gelecek şekilde iskota halatının gevşetilmesi ve teknenin açısına göre arabanın iyice rüzgar altına getirilmesi gerekir.

  Pupa seyirlerde flok yelkenin torunun ortada olması istenir. Araba tamamen rüzgar altına

getirilir. İskota mümkün olduğunca serbest bırakılır. Yelkenin tamamen boşlamaması için yelken yeterli gerginlikte tutulur.

  Orsa seyirde teknenin bayılmasının engellenmesi için yelkenler gergin hale getirilmesine

rağmen, teknedeki bayılma devam ediyorsa, ana yelkenle beraber, flok yelkene de büküm

verilmelidir. Flok yelkene büküm verilmek için araba ortaya çekilir, iskota çekilir, mandar halatı gevşetilir. Teknenin yatması devam ediyorsa, araba rüzgar altına doğru açılmalıdır.

  Hava sertleştiğinde orsa seyirde teknenin stabilitesinin sağlanması, teknenin gezinmesinin

engellenmesi için flok yelken tamamen kapatılmaz, furling ile sarılarak küçültülür. Çok sert

havalarda, apaz seyirlerde ana yelken kapatılıp, sadece flok yelken tam olarak açılmalıdır.

Flok  ile ana yelkenin teknenin omurga hizasına göre açısı, yelken direği üstündeki rüzgar gülü ve/veya chartplotterdaki zahiri rüzgar açısı ile paralel olmalıdır. Flok ile ana yelken daima paralel olmalıdır.

Gezi teknelerinde genellikle self-tacking jib kullanıldığı için, tramola ve kavançelerde flok yelken için ekstra çaba gösterilmez. Ancak daha yüksek performans alabilmek için, ince ayarlar yapılarak, flok yelkenin açısı ve toru ayarlanmalıdır.

  Flok yelken boyutundan daha büyük olan cenova yelkenleri daha yüksek performans elde edilmek için tercih edilir. Rüzgarın şiddetine, rüzgarın tekneye geliş açısına, yapılan seyire ve teknenin bayılma durumuna göre; bazen cenovanın alt kısmının torlu olması, bazen bükümlü olması, bazen torsuz ve düz olması istenir.

  Cenovanın trim yapılması için teknenin iskele ve sancak tarafında, güverteye baş-kıç

doğrultusunda monte edilmiş, 2 adet uzunca ray içerisine yerleştirilmiş, hareketli cenova arabaları, bu arabalara bağlı olan iskota, direğin üst kısmındaki cenovayı tutan mandar halatı ve cenovanın tekneye uzaklığını, açısını ayarlayan inhauler bulunur. Yarış teknelerinde baş ıstralya ile de trim yapılır.

  Orsa seyirde, hafif havalarda, cenovanın torlu, sert havalarda torsuz, gergin olması istenir.

Cenovanın torunun artması için, mandarın ve iskotanın boşlanıp, arabanın öne getirilmesi gerekir. Torun azalması için, arabanın arkaya getirilip, mandar halatının ve iskotanın çekilerek, cenovanın gerilmesi gerekir.

  Orsa seyirde hava sertleştiğinde, teknenin bayılması istenmediği durumlarda, cenovaya

büküm verilir. Cenovanın bükümünün artması için, mandarın ve iskotanın boşlanıp, arabanın geri alınması gerekir. Bükümün azalması için, arabanın öne getirilip, iskotanın çekilmesi, gerilmesi gerekir. Aşağıdaki resimde bükümlü ve torlu cenova formu görülmektedir.

Resim kaynak: http://yelken.boun.edu.tr/wp-content/uploads/Trim-Eren-Uzun-1.pdf

  Dar apaz, apaz ve pupa seyirlerde cenova yelkenin torunun olması istenir. Yelkene tor

verilebilmek için, mandar halatının gevşetilmesi, arabanın öne alınması ve iskotanın boşlanması gerekir.

  Cenovanın teknenin dışına çıkma miktarı ve yelken açısı, inhauler halatı ile sağlanır. İskota

boşlandığında, yelken tekne dışına inhauler halatı ile tutulduğu için sadece istenildiği miktarda çıkar.

Resim kaynak: https://kilavuzu.com/rykov/10405/index.html?page=5

  Teknenin rüzgarla olan açısı ve rüzgar hızı arttıkça, rüzgarın açısına göre arabanın konumu

ve iskotanın gerginliği ayarlanmalıdır.

  Cenova yelkenin sancak tarafında yeşil, iskele tarafında kırmızı renkli 3 farklı yükseklikte

toplamda 6 adet tüycük bulunur. Rüzgara karşı olan seyirlerde, özellikle orsa seyirlerde, bu

tüycüklere bakılarak, teknenin rüzgara olan açısı ve tor miktarı ayarlanır. Tüycüklerin paralel olması, yelkenin önündeki ve arkasındaki rüzgar akımının doğru olduğunu ve yelkenin gerektiği performansta çalıştığını gösterir.

  Teknenin yönü 45⁰’den daha dar açı ile rüzgara doğru ilerlemeye çalıştığında  veya yelken

fazla torlu olduğunda, cenova yelkenin üzerinde bulunan tüycüklerden rüzgar üstünde olanı

pırpırlamaya başlar. Bu durumda, yelkenin toru varsa, iskota çekilerek veya araba geri alınarak, yelken hafifçe gerilmelidir; yine pırpırlamaya devam ediyorsa, teknenin başı rüzgar altına doğru açılmalıdır. Eğer cenova yelkenin rüzgar altındaki tüycükleri pırpırlamaya başlarsa, iskota biraz boşlanarak veya araba öne getirilerek, tor arttırılmalıdır, pırpırlamaya devam ediyorsa, teknenin başı rüzgar üstüne doğru çevrilmelidir.

  İşin chartplotter kullanılmadan yapılan uygulaması yukarıdaki gibi olmasına rağmen,

teknenizin rüzgara göre olan açısının 45⁰ olduğunun görülmesi halinde, teknenin başının yönünün değiştirilmesine gerek olmadan, doğrudan yelkenin toru değiştirilerek tüycüklerin paralel olmama sorunu çözülmelidir.

  Dar apaz seyirde cenova arabasının biraz öne getirilmesi gerekir. Apaz ve geniş apaz

seyirlerde torun ortaya gelecek şekilde, iskota halatının gevşetilmesi ve arabanın daha da öne getirilmesi gerekir.

  Pupa seyirlerde cenova yelkenin torunun ortada olması istenir. Araba tamamen öne getirilir. İskota mümkün olduğunca serbest bırakılır. Yelkenin tamamen boşlamaması için yelken yeterli gerginlikte tutulur. Hava sertleştiğinde, orsa seyirde teknenin stabilitesinin sağlanması, teknenin gezinmesinin engellenmesi için cenova yelken tamamen kapatılmaz, furling ile sarılarak küçültülür.

  Orsa seyirde furling yapılarak cenovanın küçültülmesi durumunda cenova arabası mecburen öne getirilir. Çok sert havalarda, apaz seyirlerde ana yelken kapatılıp, sadece cenova veya flok yelken tam veya kısmi olarak açılmalıdır. Furling ile küçültülen cenovanın sert havalarda ağırlık merkezi yukarıya çıkacağı için mümkünse sert havalar için özel olarak üretilmiş, küçük boyda özel olarak hazırlanmış, fırtına floku kullanılmalıdır.